Kunst in de openbare ruimte en monumentale kunst (wandkunst) vormen een belangrijk deel van ons cultureel erfgoed. Deze kunst bevindt zich in onze directe leefomgeving: in parken, op pleinen, op straat en ook op, aan of in gebouwen. In Baarlo is veel kunst in de openbare ruimte te vinden. In 2024 staan de Knopen en andere kunstwerken van Shinkichi Tajiri centraal in de viering van zijn 100ste verjaardag. Baarlo staat daarnaast vooral ook bekend voor de veelzijdigheid van de getoonde werken in parken, straten en bij en op gebouwen.
De kunstenaar maakt zijn werk met een motivatie, vanuit zijn eigen belevingswereld. En net als bij de kijker van kunstwerken kan deze zeer verschillend zijn. Wat voor de ene kijker rustgevend en inspirerend is, kan voor een andere kijker verontrustend of oninteressant zijn Tajiri: "Ik wil dat mensen zelf betekenis kunnen geven aan mijn kunstwerken. Met mijn 'knopen' wil ik een helder statement maken, zorgen voor onmiddellijke communicatie tussen werk en beschouwer" en : 'De knoop is een fascinerende vorm van kracht, voor iedereen begrijpelijk. Het maakt niet uit of ik een knoop in Tokio of in de Braziliaanse jungle neerzet.' Er zijn diverse betekenissen aan de knoop toegekend. Zo symboliseert het voor de één verbondenheid, omarming, harmonie en voor de ander een moeilijke situatie, een lastige kwestie, probleem of worsteling.
Het bekijken van kunstwerken kan helpen negatieve emoties zoals verdriet of angst te verminderen en positieve emoties zoals vreugde of euforie te vergroten. Kunst kan ook ons creatief denken en probleem- oplossend vermogen helpen verbeteren. Door met kunstwerken bezig te zijn, kunnen we nieuwe perspectieven en ideeën opdoen en ons vermogen om problemen op te lossen verbeteren.
De discussie over kunst en cultuur verwijst naar het verleden en hoe we omgaan met overgeërfde waarden; tegelijkertijd heeft het een toekomstgerichte dimensie en omvat het visies op een toekomstige samenleving. In de kunstwerken van Tajiri komt dit duidelijk naar voren. Zijn ervaringen in het Amerika waar ‘Jappen’ niet welkom waren, de tweede wereldoorlog, onbegrip en tegelijkertijd waardering als buitenlandse kunstenaar in Parijs en Amsterdam. Een zoektocht naar een wereld waarin hij zich thuis kon voelen eindigde in Baarlo, thuis in Huize Scheres met zijn gezin, vrienden en dorpsgenoten. Het uitte zich in een ontwikkeling in zijn kunst van krijgers en (war)machines tot wachters, meditatietorens en knopen. ‘De Wachters’ in Venlo waarschuwen tegen agressie, geweld en oorlog. Ze dienen als symbolische hoeders van de stad Venlo. Het uitte zich ook in de wijze waarop hij doceerde als professor aan de Hochschule für Bildende Künste in Berlijn. Niet dwingend, maar motiverend. Hij voelde zich als een archeoloog, techniek en kennis van materialen zijn wel belangrijk als basis het gaat echter om het ontdekken en ontwikkelen van een eigen invulling, hun mogelijkheden en wensen.
Kunst en cultuur zijn van groot belang voor de sociale ontwikkeling. In een multi-etnische samenleving worden kunst, cultuur en cultuureducatie steeds belangrijker bij het bevorderen van integratie en het benadrukken van de positieve elementen van culturele diversiteit. Ze zijn essentieel voor ieder mens. Cultuureducatie opent nieuwe werelden; het biedt de mogelijkheid om met zichzelf en met kunst bezig te zijn. Cultuureducatie is een van de voorwaarden voor individuele creativiteit en artistieke creatie.
Kunst en cultuur zijn van groot belang voor de samenleving. Ze weerspiegelen maatschappelijke debatten, ze bieden knelpunten bij het omgaan met de werkelijkheid, ze wijzen verder dan alledaagse gebeurtenissen. Kunst en cultuur zijn uitingen van het menselijk bestaan.
Hilde Schiphouwer
